Sprawa, która podzieliła Polaków na lata - "Smoleńsk"

Omawiany dzisiaj przeze mnie "Smoleńsk" wyreżyserował Antoni Krauze. Według oficjalnego opisu to film dramatyczny z elementami thrillera, który zagłębia się w jedno z najbardziej tragicznych wydarzeń w historii Polski. W tym miejscu dodać, że produkcja nie widnieje w sieci jako dokument. Mowa tu rzecz jasna o katastrofie smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 roku. Film próbuje odtworzyć ostatnie chwile ofiar katastrofy i zanurza się w głęboko skomplikowaną sieć politycznych. W fabule pojawia się też sporo osobistych relacji, które były tłem tego wydarzenia.

Skąd wzięło się tyle krytycznych recenzji? Dlaczego spora część społeczeństwa uważa film za dezinformację? I czy rzeczywiście pokazane na ekranie etapy katastrofy mijają się z prawdą? W mojej recenzji postaram się co nieco wam rozjaśnić. Oczywiście bez wdawania się w polityczne potyczki czy obierania którejś ze stron. Temat był bowiem wałkowaty nawet na sejmowje mównicy i jak już wspomniałem, dzieli Polaków do dzisiaj.

Streszczenie fabuły dramatu

Omawiany "Smoleńsk" rozpoczyna się scenami, które ukazują ostatnie momenty przed katastrofą samolotu Tupolew 154, na pokładzie którego znajdował się Prezydent RP, Lech Kaczyński (Lech Łotocki). Nie można nie wspomnieć o 95 innych osobach, w tym wielu członkach polskiego rządu i wojska. Tragedia, która miała miejsce podczas lądowania w gęstej mgle w Smoleńsku, staje się punktem wyjścia dla głównej bohaterki, dziennikarki Niny (Beata Fido). Kobieta mimo przeciwności losu postanawia zbadać i odkryć prawdziwe przyczyny katastrofy.

Dążąc do odkrycia prawdy, Nina napotyka liczne przeszkody w formie oporu ze strony oficjalnych instytucji. Jakby tego było mało, pojawia się w jej głowie wiele własnych wewnętrznych konfliktów, które wynikają z jej osobistego zaangażowania w sprawę. Śledztwo dziennikarki prowadzi ją także do wcześniejszych wydarzeń, jak wizyta Lecha Kaczyńskiego w Gruzji w 2008 roku. Prezedent odbył ją w obliczu rosyjskiej inwazji na ten kraj, a w podliżu jego konwoju słyszano wówczas strzały.

Czy jest aż tak źle jak piszą?

Reżyser Antoni Krauze zdecydował się na podejście, które łączy rekonstrukcję historyczną z elementami fikcji. Scenariusz zdaniem komentujących za słabo starał się zachować wierność faktom. A przecież powinno być to kluczowe dla filmów o tak silnym ładunku historycznym. Dlatego w tym przypadku nie mówimy o filmie dokumentalnym ani historycznym, a raczej o luźnej fabule. Do tego dochodzą kiepskie efekty specjalne. A to nie pomaga w zanurzeniu widza w klimacie niepewności i tragedii, które towarzyszyły katastrofie smoleńskiej.

Można by rzec, że zamiast wprowadzić w zadumę i melancholię, produkcja stanowi raczej pastiż prawdziwych wydarzeń. Mimo iż film porusza tematykę, która mocno polaryzuje, Krauze stara się nie opowiadać się po którejś ze stron politycznej nawalanki. Ale czy na pewno? W roli Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, Lech Łotocki nawet daje radę. Beata Fido jako Nina również nie wypada najgorzej mimo wszechobecnej krytyki. W tej kwestii nie ma nad czym wzdychać niestety.

Kontekst polityczny i społeczny

Podsumowując, "Smoleńsk" jest filmem, który nieuchronnie wpisuje się w bieżące polityczne i społeczne dyskusje w Polsce. I chyba ludzie do tego tematu będą wracać regularnie. Obraz ten może być odbierany jako element szerszej debaty o przyczynach i konsekwencjach katastrofy smoleńskiej, która do dziś budzi emocje i kontrowersje. Dla jednych film Krauzego może wydawać się próbą zamknięcia pewnych rozdziałów historii, a dla innych kolejnym otwarciem starych ran. Tak czy inaczej - przypływ emocji gwarantowany.

Niezależnie od indywidualnych poglądów na temat katastrofy, film Krauzego zmusza do refleksji nad tragedią, która nie tylko wstrząsnęła Polską, ale i wywołała międzynarodowe reperkusje. To dzieło, które przez swoją kontrowersyjność, może nie być łatwe w odbiorze. Z pewnością jest jednak jakimś głosem w dialogu o najnowszej historii Polski. Czy będzie to głos, który przyniesie jakiekolwiek zrozumienie, czy też pogłębi podziały, pozostaje otwartą kwestią. Moim zdaniem, aby politycy nie używali tematu Smoleńska w rozgrywkach politycznych może warto ten rozdział zostawić za sobą...